Το περασμένο έτος σηματοδοτήθηκε η 10η επέτειος της κρίσης των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων το 2007 και η 20η επέτειος της οικονομικής κρίσης στη Νοτιοανατολική Ασία.
Θα ήταν χρήσιμο να γίνει απολογισμός και να αναθεωρηθεί η πορεία αυτής της δεκαετίας κρίσης και τα μέτρα κατά της κρίσης που χρησιμοποιήθηκαν ως απάντηση.
Η κρίση στις ΗΠΑ
Η κρίση στην αμερικανική αγορά ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων επέκτεινε την κρίση στις μεγάλες παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές – τις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ιαπωνία – τον Αύγουστο του 2007, εξελισσόμενη σε παγκόσμια κρίση μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2008.
Οι μεγάλες οικονομίες κινητοποίησαν όλους τους πόρους τους σε μεγάλης κλίμακας επεκτατικές πολιτικές για την καταπολέμηση αυτού.
Μέχρι το τέλος του 2009, κρίθηκε ότι η κρίση τελείωσε, ξεκινώντας από την εποχή μετά την κρίση. Αλλά, σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, ξέσπασε η κρίση του ελληνικού χρέους. Αυτή η κρίση εντατικοποιήθηκε και αυξήθηκε αμέσως, αντλώντας από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τελικά εξελίχθηκε στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους.
Τον Αύγουστο του 2011, ενώ οι αγορές εξακολουθούσαν να ξετυλίγονται, η κρίση των χρεωστικών ορίων των ΗΠΑ στο Κογκρέσο έπληξε τον κόσμο, γεγονός που εν μέρει ώθησε την Standard & Poor’s να υποβιβαστεί για πρώτη φορά στην αμερικανική ιστορία την πιστοληπτική ικανότητα AAA της χώρας.
Ως απάντηση σε αυτές τις διαδοχικές κρίσεις, οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν επανειλημμένα καταφύγει στην ποσοτική χαλάρωση (QE) – από την οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2008, το αμερικανικό Συμβούλιο Federal Reserve εξέδωσε τρεις γύρους QE, με περιουσιακά στοιχεία που αγοράστηκαν ύψους περίπου 3,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διενήργησε μια σειρά μακροπρόθεσμων πράξεων αναχρηματοδότησης, εισήγαγε ένα σχέδιο άμεσης νομισματικής συναλλαγής και επέκτεινε δραματικά την πολιτική της σχετικά με την αγορά QE τον Μάρτιο του 2015. Η Τράπεζα της Αγγλίας και η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχουν αυξήσει σημαντικά τα σχέδια αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Με τη σειρά τους, αυτά τα ερεθίσματα προκάλεσαν αναταράξεις στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.
Αυτές οι κρίσεις μπορούν να αναχθούν στην περίοδο της μη ισορροπημένης παγκοσμιοποίησης πριν από το 2007 – η ‘Παγκοσμιοποίηση 3.0’. Η παγκοσμιοποίηση δεν διατηρεί τη συνεχή ανάπτυξη και ευημερία, είναι διακεκομμένη από στασιμότητα, απόσυρση και ακόμη και κατάρρευση.
Στη σύγχρονη ιστορία, υπήρξαν τρία κύματα ανάπτυξης στην παγκοσμιοποίηση: η παγκοσμιοποίηση 1.0, η εποχή της εξερεύνησης, η παγκοσμιοποίηση 2.0, η εποχή του Ηνωμένου Βασιλείου και της στερλίνας, και η παγκοσμιοποίηση 3.0, η εποχή των ΗΠΑ και του δολαρίου ΗΠΑ.
Η παγκοσμιοποίηση παρουσίασε επίσης τρεις σημαντικές εμπορικές και οικονομικές ανισορροπίες στις πραγματικές και οικονομικές οικονομίες: μεταξύ Κίνας και Ηνωμένου Βασιλείου, Ευρώπης και ΗΠΑ, Ασίας και ΗΠΑ.
Οι σημερινές ανισορροπίες έχουν προκληθεί από την παγκοσμιοποίηση των ΗΠΑ και του δολαρίου ΗΠΑ.
Οι ανισορροπίες στην παγκόσμια πραγματική οικονομία είναι τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές.
Οι εσωτερικές ανισορροπίες είναι ορατές στις οικονομίες που πλήττονται σοβαρά από κρίσεις χρέους, όπως οι ΗΠΑ και οι χώρες Piigs – η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Ισπανία, δεν εκπληρώνουν τις ανάγκες τους για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων.
Ως αποτέλεσμα, τα δημόσια έσοδα μειώνονται κάτω από τις δαπάνες και οι ιδιωτικές αποταμιεύσεις κάτω από την κατανάλωση. Αντίθετα, άλλες χώρες – πολλές στην Ασία – εργάζονται ενεργά για να εξοικονομήσουν χρήματα.
Οι εξωτερικές ανισορροπίες περιλαμβάνουν τα εμπορικά ελλείμματα, όπως αυτά μεταξύ των ΗΠΑ, τα οποία έχουν μακροπρόθεσμο εμπορικό έλλειμμα που οδήγησε στην εκροή κεφαλαίων, και η Κίνα, η οποία διαθέτει εμπορικό πλεόνασμα για τη συσσώρευση αμερικανικών δολαρίων.
Οι οικονομικές και οικονομικές ανισορροπίες στον κόσμο οφείλονται σε προβλήματα στο διεθνές νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των ανισορροπιών σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο «κεντρο-περιφέρειας».
Η παγκόσμια ανισορροπία μεταξύ κεντροανατολικών περιφερειών επιτρέπει στις ΗΠΑ να αξιοποιήσουν την κεντρική θέση τους στο διεθνές νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα για να αποκτήσουν πόρους με χαμηλό κόστος παγκοσμίως για να διατηρήσουν και να μεγεθύνουν την ανισορροπία στην πραγματική οικονομία ενώ ελέγχουν τις περιφερειακές χώρες.
Ανισορροπία που οδηγεί σε υπερκατανάλωση
Η αμερικανικη κρίση στεγαστικών δανείων και κρίση χρέους είναι η εκδήλωση της ανισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Οι αναπτυσσόμενες χώρες – όπως η Κίνα, στην Ανατολή – χαρακτηρίζονται από εξαγωγικές οικονομίες, ενώ οι ανεπτυγμένες χώρες – όπως οι ΗΠΑ, στη Δύση – χαρακτηρίζονται από υπερκατανάλωση.
Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους αντικατοπτρίζει την ανισορροπία του βορρά-νότου στην ευρωζώνη – ο νότος, όπως εκπροσωπείται από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, είναι πρόωροι καταναλωτές, ενώ ο βορράς, συμπεριλαμβανομένων χωρών όπως η Γερμανία, είναι οι ‘παραγωγοί’. Το πλεονέκτημά τους ως προς το κόστος κατά την εξαγωγή παρέμεινε λόγω των ελάχιστων αυξήσεων των μισθών τα τελευταία 10 χρόνια.
Αυτές οι ανισορροπίες Ανατολής-Δύσης και Βορρά-Νότου έχουν αναπροσανατολίσει τα έθνη, επιχειρήσεις, ιδιώτες και κεντρικές τράπεζες. ..Οι κρίσεις μπορεί τώρα να έρθουν σε αναδυόμενες αγορές οι οποίες έχουν δανειστεί μεγάλα ποσά σε αποθεματικά νομίσματα, ενώ βγάζουν το αντίστοιχο τοπικό νόμισμα για να παράσχουν στήριξη.
Μόλις η Ομοσπονδιακή Τράπεζα Επενδύσεων αυξήσει τα επιτόκια, το κεφάλαιο αυτό θα διαρρεύσει από αναδυόμενες αγορές και ενδεχομένως θα προκαλέσει μια νομισματική κρίση. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι ισολογισμοί των διευρυνόμενων κεντρικών τραπεζών θα καλυφθούν τελικά…
Από τη σκοπιά της παγκόσμιας προοπτικής, η παγκοσμιοποίηση πριν από την κρίση ήταν ασύμμετρη και οφειλόταν στους αυξανόμενους δεσμούς μεταξύ της πραγματικής οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα, γεγονός που προκάλεσε σε κάποιο βαθμό τρεις ξεχωριστές κρίσεις – την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση του χρέους των ΗΠΑ και της ευρωζώνης
Αποπαγκοσμιοποίηση ή Παγκοσμιοποίηση 4.0;
Από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η απογοήτευση αυξάνεται. Η αποπαγκοσμιοποίηση κέρδισε τις εντυπώσεις το 2016 με την εκλογή του Donald Trump ως Προέδρου των ΗΠΑ, αλλά η σκανδάλη της μπορεί να θεωρηθεί ως η κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων και έχει κλιμακωθεί από τότε που ξέσπασε η κρίση του χρέους της ευρωζώνης και των ΗΠΑ.
Ένα αναδυόμενο φαινόμενο κατά της παγκοσμιοποίησης αποδεικνύεται από τον αυξανόμενο εμπορικό προστατευτισμό, από τη μείωση του ετήσιου παγκόσμιου εμπορικού ρυθμού, από την εύθραυστη και άνιση παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, τη μερική περιθωριοποίηση των πολυμερών εμπορικών συστημάτων και από την πρόσφατη σειρά μαύρων κύκνων…
Υπάρχουν σκέψεις για παγκοσμιοποίηση 4.0, που ‘σκοπεύει να διορθώσει τις ελλείψεις που είναι εγγενείς στην παγκοσμιοποίηση 3.0′, μέσα απο την αναδιάρθρωση της Κίνας.
Ο Shao Yu ειναι αναλυτής
(Πηγη IFF China Report 2018)
www.new-economy.gr
