Δέσμη μέτρων συνολικού ύψους 1,8 τρισ. ευρώ για την οικοδόμηση μιας πιο πράσινης, πιο ψηφιακής και πιο ανθεκτικής Ευρώπης προβλέπει η συμφωνία που συνήφθη μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της ΕΕ
στο πλαίσιο του Συμβουλίου σχετικά με τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρώπης και το προσωρινό μέσο ανάκαμψης NextGenerationEU.
Άπαξ και εγκριθεί, αυτή η δέσμη μέτρων συνολικού ύψους 1,8 τρισ. ευρώ θα είναι η μεγαλύτερη που έχει χρηματοδοτηθεί ποτέ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Θα συμβάλει στην ανασυγκρότηση της Ευρώπης μετά τη νόσο COVID-19 — μιας Ευρώπης πιο πράσινης, πιο ψηφιακής, πιο ανθεκτικής, και καλύτερα προσαρμοσμένης στις τρέχουσες και στις επερχόμενες προκλήσεις.
Η Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Χαιρετίζω τη σημερινή συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης και για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Τώρα πρέπει να προχωρήσουμε στην οριστικοποίηση της συμφωνίας όσον αφορά τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό και το πρόγραμμα NextGenerationEU έως το τέλος του έτους. Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις που έχουν πληγεί σοβαρά από την κρίση του κορονοϊού χρειάζονται βοήθεια. Το σχέδιο ανάκαμψης θα μας βοηθήσει να μετατρέψουμε την πρόκληση της πανδημίας σε ευκαιρία ανάκαμψης με την ώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης».
Ο Γιοχάνες Χαν, Επίτροπος αρμόδιος για τον προϋπολογισμό, ο οποίος από την αρχή της θητείας του εργάστηκε για την επίτευξη της συμφωνίας, δήλωσε: «Η σημερινή συμφωνία θα επιτρέψει την ενίσχυση ειδικών προγραμμάτων στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού για την περίοδο 2021-2027 (όπως τα προγράμματα «Ορίζων Ευρώπη», Erasmus+, EU4Health). Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ μαζί με το NextGenerationEU αντιστοιχούν συνολικά σε δέσμη άνω του 1,8 τρισ. ευρώ. Η συμφωνία θα διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στη στήριξη της ανάκαμψης και θα διασφαλίσει ότι οι παραδοσιακοί δικαιούχοι κονδυλίων της ΕΕ θα λάβουν επαρκή μέσα για να συνεχίσουν το έργο τους κατά τη διάρκεια αυτής της εξαιρετικά δύσκολης περιόδου για όλους».
Τα κύρια στοιχεία του σημερινού συμβιβασμού είναι τα εξής:
- Πάνω από το 50 % του ποσού θα στηρίξει τον εκσυγχρονισμό με πολιτικές, οι οποίες περιλαμβάνουν: έρευνα και καινοτομία, μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη»· δίκαιες κλιματικές και ψηφιακές μεταβάσεις, μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη»· ετοιμότητα, ανάκαμψη και ανθεκτικότητα, μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του προγράμματος rescEU, και ενός νέου προγράμματος για την υγεία, του EU4Health.
- Οι παραδοσιακές πολιτικές, όπως η πολιτική συνοχής και η κοινή γεωργική πολιτική, εξακολουθούν επίσης να λαμβάνουν σημαντική χρηματοδοτική στήριξη, που είναι εξαιρετικά αναγκαία ώστε να διασφαλιστεί η σταθερότητα σε περιόδους κρίσης, καθώς και ο εκσυγχρονισμός τους, στοιχεία που αναμένεται να συμβάλουν στην ανάκαμψη και στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
- Το 30 % των κονδυλίων της ΕΕ θα δαπανηθεί για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ, επί του ιστορικά μεγαλύτερου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Η δέσμη μέτρων δίνει επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία της βιοποικιλότητας και στην ισότητα των φύλων.
- Ο προϋπολογισμός θα διαθέτει ενισχυμένους μηχανισμούς ευελιξίας ώστε να διασφαλίζεται ότι θα έχει την ικανότητα να αντιμετωπίζει απρόβλεπτες ανάγκες. Αυτό καθιστά τον προϋπολογισμό κατάλληλο όχι μόνο για τη σημερινή πραγματικότητα αλλά και για τις αβεβαιότητες του αύριο.
- Όπως προτάθηκε τον Μάιο και συμφωνήθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ στις 21 Ιουλίου 2020, για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης, η ΕΕ θα δανείζεται από τις αγορές με ευνοϊκότερο κόστος απ’ ό,τι πολλά κράτη μέλη και θα ανακατανέμει τα ποσά.
- Σαφής χάρτης πορείας προς νέους ιδίους πόρους που θα συμβάλουν στην αποπληρωμή του δανεισμού. Η Επιτροπή έχει δεσμευτεί να υποβάλει, έως τον Ιούνιο του 2021, προτάσεις σχετικά με έναν μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα και ένα ψηφιακό τέλος, με σκοπό τη θέσπισή τους το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 2023. Επίσης, η Επιτροπή θα επανεξετάσει το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ την άνοιξη του 2021, καθώς και την πιθανή επέκτασή του στις αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές. Θα προτείνει έναν ίδιο πόρο με βάση το σύστημα εμπορίας εκπομπών έως τον Ιούνιο του 2021. Ακόμη, η Επιτροπή θα προτείνει πρόσθετους νέους ιδίους πόρους, οι οποίοι μπορούν να περιλαμβάνουν έναν φόρο επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και μια χρηματοδοτική συνεισφορά συνδεδεμένη με τον εταιρικό τομέα ή μια νέα κοινή βάση φορολογίας των εταιρειών. Η Επιτροπή θα καταβάλει προσπάθειες ώστε η πρόταση να υποβληθεί έως τον Ιούνιο του 2024.
- Όσον αφορά την προστασία του προϋπολογισμού, η ΕΕ θα διαθέτει πλέον για πρώτη φορά ειδικό μηχανισμό για την προστασία του προϋπολογισμού της από παραβιάσεις του κράτους δικαίου, όπως συμφωνήθηκε στις 5 Νοεμβρίου. Ταυτοχρόνως, οι τελικοί δικαιούχοι ενωσιακής χρηματοδότησης στο εκάστοτε κράτος μέλος δεν θα επηρεαστούν αρνητικά από τον εν λόγω μηχανισμό.
Επόμενα βήματα
Ο κανονισμός για το ΠΔΠ και η διοργανική συμφωνία που εγκρίθηκαν σήμερα πρέπει τώρα να εγκριθούν επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, σύμφωνα με τους οικείους ρόλους και τις οικείες διαδικασίες.
Παράλληλα, πρέπει να συνεχιστούν οι εργασίες για την τελική έγκριση όλων των άλλων στοιχείων της δέσμης, όπως η τομεακή νομοθεσία και η απόφαση για τους ιδίους πόρους.
Όσον αφορά την απόφαση για τους ιδίους πόρους, η οποία θα επιτρέψει στην Επιτροπή να προβαίνει σε δανεισμό, απαιτείται επίσης κύρωση από όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα με τους συνταγματικούς τους κανόνες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Σεπτεμβρίου, διατύπωσε ήδη θετική γνώμη για την εν λόγω νομοθετική πράξη. Το επόμενο βήμα είναι η έγκριση από το Συμβούλιο.
Παράλληλα, πρέπει να διεξαχθούν διαπραγματεύσεις σχετικά με τον ετήσιο προϋπολογισμό για το 2021. Η περίοδος συνδιαλλαγής των 21 ημερών, κατά τη διάρκεια της οποίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία, είναι από τις 17 Νοεμβρίου έως τις 7 Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους.
Η Επιτροπή παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη διαδικασία.
Ιστορικό
Η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ στις 2 Μαΐου 2018. Την πρόταση-πλαίσιο ακολούθησαν αμέσως νομοθετικές προτάσεις για τα 37 τομεακά προγράμματα (π.χ. συνοχή, γεωργία, Erasmus, Ορίζων Ευρώπη κ.λπ.). Μεταξύ του 2018 και των αρχών του 2020, η Επιτροπή εργάστηκε από κοινού με τις εκ περιτροπής Προεδρίες του Συμβουλίου, και σε στενή συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για την προώθηση των διαπραγματεύσεων.
Στις 27 Μαΐου 2020, ως απάντηση στην πρωτοφανή κρίση που προκάλεσε ο κορονοϊός, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε το προσωρινό μέσο ανάκαμψης NextGenerationEU, ύψους 750 δισ. ευρώ, καθώς και στοχευμένες ενισχύσεις στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027.
Στις 21 Ιουλίου 2020, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τη δέσμη. Έκτοτε, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πραγματοποίησαν 11 τριμερείς πολιτικούς διαλόγους σχετικά με την εν λόγω συμφωνία, ώστε να ρυθμιστούν οι τελικές λεπτομέρειες.
