Τεχνητή νοημοσύνη «ξεκλείδωσε» μυστικά των Χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας

Ερευνητές ανακοίνωσαν πως με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης αποδείχτηκε για πρώτη φορά πως μέρος των μυστηριωδών Χειρογράφων της Νεκρής Θάλασσας αποτυπώθηκε από το χέρι δύο γραφέων.

Η εξέταση πραγματοποιήθηκε στο μακροσκελέστερο από τα κείμενα της συλλογής, γνωστό ως Μεγάλο Βιβλίο του Ησαΐα. Από τον έλεγχο προέκυψε πως κατά πάσα πιθανότητα δύο άγνωστα άτομα είχαν αντιγράψει το κείμενο, χρησιμοποιώντας σχεδόν πανομοιότυπο γραφικό χαρακτήρα.

Τα χειρόγραφα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η παλαιότερη γνωστή εκδοχή της Βίβλου, αποτελούν πηγή έντονου ενδιαφέροντος εδώ και περίπου 70 χρόνια, από όταν ανακαλύφθηκαν. Τα πρώτα χειρόγραφα βρέθηκαν από ένα Βεδουίνο, σε σπήλαιο στην περιοχή του Κουμράν, κοντά στη Νεκρή Θάλασσα, στη σημερινή Δυτική Όχθη. Περιέχουν κείμενα, γραμμένα κατά κύριο λόγο στα Εβραϊκά, καθώς και στα Αραμαϊκά και τα Ελληνικά και εκτιμάται πως προέρχονται από τον 3ο αιώνα π.Χ.

Το Βιβλίο του Ησαΐα είναι ένα από τα περίπου 950 διαφορετικά κείμενα που ανακαλύφθηκαν τις δεκαετίες του 1940 και 1950. Είναι μοναδικό μεταξύ των σωζόμενων χειρογράφων, υπό την έννοια πως οι 54 στήλες του χωρίζονται στη μέση και είναι γραμμένες με σχεδόν ομοιόμορφο τρόπο.

Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν, στην Ολλανδία, εξέτασαν το Βιβλίο του Ησαΐα, αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη καθώς και πρωτοποριακά συστήματα αναγνώρισης μοτίβων. Ανέλυσαν ένα συγκεκριμένο γράμμα του εβραϊκού αλφαβήτου, το αλέφ, το οποίο εμφανίζεται περισσότερες από 5.000 φορές στο συγκεκριμένο χειρόγραφο. Στην έρευνα χρησιμοποιήθηκαν θερμικοι χάρτες προκειμένου να εξεταστούν τα διάφορα γράμματα.

Σε δημοσίευση την οποία υπογράφουν οι ερευνητές Μλάντεν Πόποβιτς, Μαρούφ Ντάλι και Λάμπερτ Σόμακερ, αναφέρουν πως κατόρθωσαν να εντοπίσουν τα αρχαία ίχνη της μελάνης όπως εμφανίζονται στις ψηφιακές εικόνες.

“Τα ίχνη της μελάνης συνδέονται άμεσα με τις μυϊκές κινήσεις του ατόμου και αποτελούν μοναδικό χαρακτηριστικό του”, όπως εξηγούν. Χρησιμοποίησαν μια ειδική τεχνικλη η οποία βοήθησε στον εντοπισμό αποδεικτικών στοιχείων πως στη συγγραφή του κειμένου συμμετείχαν περισσότεροι του ενός γραφέα.

“Η πιθανότερη εκδοχή είναι πως συνεργάστηκαν στενά δύο διαφορετικοί γραφείς, επιχειρώντας να διατηρήσουν το ίδιο τρόπο γραφής, όμως τελικά αποκαλύπτουν πως είναι άλλα άτομα, ξεχωριστά”.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ομοιότητες στο γραφικό χαρακτήρα συντείνουν στο ότι οι γραφείς είχαν εκπαιδευτεί κατά τον ίδιο τρόπο, στο πλαίσιο κάποιας σχολής ή ενδεχομένως να ήταν μέλη της ίδιας οικογένειας, λόγου χάρη κάποιος πατέρας που δίδαξε στο γιο του γραφή.

Μάλιστα, οι ικανότητα των δύο γραφέων να “μιμούνται” ο ένας τον άλλο ήταν τόσο μεγάλη ώστε, μέχρι τώρα, οι σύγχρονοι ερευνητές δεν είχαν υποψιαστεί πως το κείμενο θα μπορούσε να ήταν έργο περισσότερων του ενός ατόμου.

Ο Μαρούφ Ντάλι ανέπτυξε έναν αλγόριθμο ικανό να αναγνωρίζει τα μοτίβα που σχηματίζει η αρχαία μελάνη πάνω στο δέρμα ζώου ή τον πάπυρο όπου γράφηκαν τα κείμενα. Με την τεχνική της δυαδικοποίησης εντοπίστηκαν τα ίχνη που σχετίζονται με τη φορά του χεριού και την πίεση που ασκούσε ο γραφέας. Τα ευρήματα καταγράφηκαν από νευρωνικό δίκτυο το οποίο εκπαιδεύτεται μέσω της διαδικασίας της βαθείας μάθησης. Έτσι, λεπτομέρειες πρακτικά αόρατες στο γυμνό μάτι ξεπρόβαλλαν μέσα από τις ψηφιακές εικόνες. Οι λεπτές διαφορές οδήγησαν τελικά στο συμπέρασμα πως το κείμενο ήταν έργο δύο ατόμων.